Irysy ∗ 10 najlepszych porad i odmian pielęgnacji (Iris)

Pochodzenie i dystrybucja

Irysy są rodzime tylko na półkuli północnej i prawie wyłącznie w umiarkowanych strefach klimatycznych - ale wspaniale kwitnące letnie kwiaty można znaleźć w odmianie niemożliwej do zarządzania na prawie każdym północnym kontynencie. Nawiasem mówiąc, ogólna nazwa „Iris” odnosi się do tytułowej greckiej bogini tęczy, ponieważ irysy są również dostępne w niesamowitej różnorodności kolorów. Spektrum różnych form kwiatowych i wzrostu jest tak samo niewyczerpane, ponieważ istnieje wiele różnych wariantów, od nisko rosnących form karłowatych po wysokie irysy brodate. Nic więc dziwnego, że Stowarzyszenie Niemieckich Ogrodników Wieloletnich przyznało popularnej roślinie tytuł „Byliny Roku” w 2016 roku.

przeczytaj także

Prawidłowo przeszczep irysy w ogrodzie
Dzielenie się tęczówkami: jak i dlaczego?
Najlepszy czas na sadzenie tęczówki w ogrodzie

posługiwać się

Zastosowania irysów zależą w dużej mierze od wybranego gatunku i odmiany. Odmiany na wilgotne podłoża doskonale czują się na skraju oczka ogrodowego lub strumienia, a gatunki irysów przystosowane do stanowisk suchych i nasłonecznionych wspaniale pasują do rabat zielnych lub do ogrodu skalnego. Możesz również uprawiać wspaniałe byliny w doniczkach, o ile jest wystarczająca ilość wody i składników odżywczych. W szczególności formy karłowate - takie jak irysy nisko brodate - nadają się do hodowli w pojemnikach.

W łóżku piękne kwiaty o niezwykłych kwiatach są często z bylinami i kwiatami cebulowymi, takimi jak piwonie (Paeonia), delphinium (delphinium), liliowce (Hemerocallis), mak (Papaver), tulipany (Tulipa) i lawenda (Lavandula), a także z trawami, takimi jak takie jak kostrzewa niebieska (Festuca cinerea) lub trawa wielkokwiatowa (Celtica gigantea) razem.

Wygląd i postawa

Z wyjątkiem tęczówki, wszystkie gatunki tęczówki rozwijają kłącza lub bulwy, a nie cebulki, takie jak żonkile lub krokusy. Wiosną długie, przypominające miecze liście i łodygi kwiatowe o wysokości od 15 do 120 centymetrów, w zależności od gatunku i odmiany, odrywają się od tych narządów trwałości. Po rozwinięciu się i dojrzewaniu owoców torebki późnym latem lub jesienią wszystkie nadziemne części rośliny giną, a zimuje tylko kłącze lub bulwa. Irysy należą do roślin zielnych, wieloletnich.

Kwitnie i okres kwitnienia

Piękno irysów opiera się przede wszystkim na ich niezwykłej strukturze kwiatów, które są jasne w wielu różnych kolorach. Kwiaty tęczówki charakteryzują się trójdzielnym podziałem: każdy składa się z trzech stojących pionowo i trzech dodatkowych przylistków zwisających. Mogą być tego samego koloru, ale także różnych kolorów. U niektórych odmian przylistki są z frędzlami lub potargane na brzegach, a różne brodate tęczówki mają owłosioną „brodę” z tyłu kwiatu. Słupek, który składa się z trójramiennego rylca i pylników, znajduje się między kopułami i przylistkami.

Toksyczność

Rodzice z pewnością słyszeli o fioletowym korzeniu jako pomocy przy ząbkowaniu dla niemowląt, a nawet oferowali go dziecku. Korzeń, który jest używany od wieków, nie pochodzi z niebieskiego fioletu, ale z tęczówki lub tęczówki, wbrew wszelkim przypuszczeniom. Również w homeopatii jako środek gojący rany stosuje się miejscową żółtą tęczówkę, zwaną również lilią błotną.

Jednak takie obszary zastosowań, które zostały przekazane w medycynie ludowej, należy traktować z ostrożnością: wszystkie gatunki tęczówki są trujące i mogą powodować typowe objawy zatrucia, takie jak wymioty, biegunka, nudności itp. Dodatkowo zawarte w nim gorące substancje powodują podrażnienia błon śluzowych, wzmożone wydzielanie śliny oraz trudności w połykaniu. Dotyczy to nie tylko ludzi, ale także zwierząt domowych i hodowlanych, takich jak bydło, owce, kozy, konie, psy i małe gryzonie.

Lokalizacja i gleba

Idealna lokalizacja dla irysów zależy od konkretnego gatunku. Typowe rośliny bagienne, takie jak irys syberyjski (Iris sibirica, znany również jako irys łąkowy) lub miejscowy żółty irys (Iris pseudacorus) w miejscach świeżych lub wilgotnych w ogrodzie, na przykład na wilgotnej łące lub bezpośrednio na skraju stawu.

Z drugiej strony inne irysy potrzebują raczej suchego miejsca z bogatą w składniki odżywcze, gliniastą i dobrze wentylowaną glebą oraz dużą ilością światła słonecznego. W przeciwieństwie do tęczówki bagiennej, gatunki te nie tolerują trwałej wilgoci i dlatego najlepiej je umieszczać na rabacie bylinowym lub nawet w ogrodzie skalnym. Na przykład popularne irysy brodate są dość odporne na suszę i dlatego bardzo dobrze harmonizują z podobnymi gatunkami, takimi jak rozchodnik lub tymianek.

Ponadto szczególnie małe gatunki mogą być bardzo dobrze uprawiane w doniczkach, o ile chronisz donice przed nadmierną wilgocią - szczególnie zimą.

Prawidłowo sadzić irysy

Idealny czas sadzenia dla wszystkich gatunków tęczówki to miesiące od końca lipca do początku października, chociaż można również zatopić kłącza w ziemi w marcu lub listopadzie, jeśli pozwala na to pogoda.

Sadząc kłącza, upewnij się, że są one ułożone płasko w dole do sadzenia, a górna trzecia część nadal wystaje z ziemi. Przed sadzeniem dokładnie rozluźnij glebę i dodaj kompost oraz, jeśli to konieczne, piasek do wykopu. Aby uzyskać lepszy drenaż w przypadku dość ciężkich, gliniastych podłoży, w płytkim dole do sadzenia wlej warstwę piasku o grubości kciuka i ułóż na niej kłącza.

W przypadku ekstensywnego sadzenia, na przykład na granicy, należy zaplanować od 12 do 16 irysów, które pozostaną niskie, oraz od pięciu do siedmiu wysoko rosnących gatunków na metr kwadratowy.

Irysy wodne

Posadzone i dobrze ukorzenione irysy w zasadzie wymagają dodatkowego podlewania tylko wtedy, gdy utrzymuje się susza. Z drugiej strony okazy hodowane w doniczkach muszą być regularnie podlewane, ale nie mogą stać mokre - dlatego niezbędny jest dobry drenaż, a przed każdym podlewaniem należy przeprowadzić badanie kciukiem.

Prawidłowo nawozić tęczówki

Irysy w ogrodzie wystarczy do nawożenia w marcu lub kwietniu kompostem i garścią wiórów rogowych (6,39 euro w Amazonii *), które w razie potrzeby można powtórzyć w czerwcu (np. W przypadku wystąpienia objawów niedoboru). Alternatywnie lub w przypadku roślin doniczkowych można użyć nawozu o kalibrowanym stężeniu.

Wytnij tęczówki prawidłowo

Wytnij zwiędłe kwiaty około czterech cali nad ziemią, aby zapobiec tworzeniu się nasion i nasion. Niektóre irysy można w ten sposób przekonać do drugiego okresu kwitnienia. Liście są usuwane dopiero jesienią, gdy uschną i można je łatwo zdjąć. Nie wykonuj tego kroku wcześniej, ponieważ podziemne kłącza lub bulwy czerpią cenne składniki odżywcze z liści i przechowują je do następnego pączkowania.

Propaguj irysy

Co trzy do czterech lat należy późnym latem wykopać gatunki wielkokwiatowe i podzielić kłącza. W rezultacie nie tylko rozmnażasz irysy, ale także odmładzasz starzejące się rośliny, zapewniając w ten sposób zwiększony rozwój kwiatów. Pokrój kłącza w zwężone sekcje, każda sekcja powinna mieć korzenie i kępkę liści. Skróć liście o około połowę, aby rośliny nie straciły niepotrzebnej wilgoci, zanim się zakorzenią.

Zimą

Irysy są zwykle mrozoodporne, więc bulwy lub kłącza mogą pozostać w ziemi w miesiącach zimowych. Irys syberyjski i inne gatunki nadające się do wilgotnych gleb są również pokryte słomą i liśćmi. Irysy uprawiane w doniczkach mogą również zimować na zewnątrz, ale należy je umieścić w cieniu lub pod baldachimem.

Porady

Upewnij się, że wokół nasadzeń tęczówki dobrze chronisz ślimaki, ponieważ zjedzą one soczyste liście w bardzo krótkim czasie. Norniki z kolei smakują pożywne kłącza lub bulwy.

Gatunki i odmiany

Grupa irysów (bot. Iris) jest ogromna: znanych jest jedynie 285 gatunków dzikich zwierząt, z których większość pochodzi z umiarkowanych stref klimatycznych półkuli północnej. Ponadto istnieje prawie niemożliwa do opanowania liczba mieszańców naturalnych i form uprawnych, z których najbardziej znana jest prawdopodobnie tzw. Tęczówka brodata. Nie jest to jednak konkretny gatunek, a grupa odmian irysów z charakterystyczną cechą: ich kwiaty nie tylko kwitną we wszystkich kolorach tęczy, ale mają też małą brodę.

Popularne formy kultury

Podczas gdy botanicy dzielą rodzaj na sześć różnych podgrup, ogrodnik rozróżnia tylko irysy bulwiaste i kłączowe. Wspomniane już irysy brodate należą do ostatniej grupy, które z kolei są podzielone na trzy dalsze podgrupy:

Irysy karłowate (hybrydy Iris barbata 'Nana'): do 30 cm wysokości, kwitną od połowy kwietnia
Irysy brodate średnio wysokie (hybrydy Iris barbata 'Media'): Wzrost do 70 cm, okres kwitnienia od końca kwietnia do początku maja
Wysokie irysy brodate (hybrydy Iris barbata 'Elatior'): wzrost powyżej 70 cm, kwitnienie od końca maja

Ciekawymi odmianami do ogrodu są między innymi:

„Calling Cadence”: dwukolorowe żółte i bordowo-czerwone kwiaty o wysokości około 90 centymetrów
Wigilia: dwukolorowe biało-żółte kwiaty, wysokość ok. 95 cm
'Cracklin Rosie': bordowo-czerwone kwiaty, wysokość ok. 100 cm
„Crooked Little Smile”: dwukolorowe żółto-niebieskie kwiaty, wysokość ok. 80 centymetrów
„Embrace Me”: różowe kwiaty do 100 centymetrów wysokości
„Joyful Journey”: kwiaty w kolorze pomarańczowo-żółtym, wysokość wzrostu do 90 centymetrów
„Misty Morning Melody”: dwukolorowe, niebiesko-białe kwiaty o wysokości ok. 95 cm
„Schronienie przed burzą”: dwukolorowe, niebiesko-jasnoniebieskie kwiaty, wysokość ok. 100 cm

Więcej gatunków hybrydowych

Na przestrzeni wieków w naturalny sposób rozwinęły się różne gatunki i odmiany hybrydowe, które są również popularne do sadzenia w przydomowym ogrodzie:

Bristle Iris (Iris setosa)
Wielka Iris (Iris magnifica)
Irys nagi (Iris aphylla)
Siatkowa tęczówka (Iris reticulata)
Irys tęczowy (Iris innominata)
Irys motyla (Iris orientalis)
Irys terakotowy (Iris fulva)

Gatunki dzikich zwierząt do ogrodu

Ponadto ogrodnik dokonuje rozróżnienia między irysami na stanowiskach wilgotnych i irysami na stanowiskach raczej suchych. Te nieskomplikowane gatunki są idealne na bagno lub brzeg stawu: